ilk olarak kimin soyledigi bilinmemekle birlikte, ulusal motto olarak cok yaygin bir soylemdir ya istiklal ya da ölüm.. fakat pek bir realitesi yoktur.. hic bir halk özgürlügü elinden alindigi zaman ölmemistir..
mesela brezilya'nin mottosu "independência, ou morte!" dur fakat 70lerde dikta zamaninda hic bir brezilyali intihar etmemistir.. genelde "ya istiklal ya da siktir et" seklinde kullanilmistir bu hadise..
ayni sekilde buna uruguaylilar da "libertad o muerte" demislerdir..
makedonlar yunanlilardan örnek alarak "sloboda ili smrt" demiş, yunanlilar ise bayraklarina bu mottoyu yani "eleutheria i thanatos" cümlesinin hece sayisi kadar cubuk cekerek, bu lafa bagliliklarini göstermislerdir.. hayir 400 sene osmanli'nin egemenligindesin anca mi aklina geldi boyle bir motto olabilecegi demek isterim ama şimdi 200 senelik mevzu.. kalp kirilmasin..
muhakkak ki tarihte birileri önceleyin söylemistir bunu.. yani mesela hannibal hapis olacagini anladiginda baldiran zehri ile intihar ederken "ya istiklal ya ölüm" demiştir içinden.. ama kayitlara gecen ilk "bana özgürlügü veya ölümü verin" soylemi amerikan bagimsizlik savasi sirasinda virginia baskani patrick henry tarafindan söylenmis.. bu bilgi reel yasantimizda bir işe yaramayacak olsa da "atatürk cok büyük adam, ya istiklal ya ölüm lafini bulmus" diyen gerzeklere karsi kullanilabilir bence.. hayir atatürk yine de büyük adam da herseyi de o bulmamis ki arkadas!!
edit: aşağıda yorum yapan tuncay bey haklı.. orayı atlamışız. daha doğrusu yeni öğrendim. hemen araştırdım. işim gücüm olduğu için çevirisini yapamayacağım ama bölümü size fethiye'nin internet sitesinden aldigim bir yaziyla nakledeyim:
The history of Xanthos is quite a violent - the Xanthosians twice demonstrated the fierce independence of the Lycian people when they chose to commit mass suicide rather than submit to invading forces. The Xanthosian men set fire to their women, children, slaves and treasure upon the acropolis before making their final doomed attack upon the invading Persians. Xanthos was later repopulated but the same gruesome story repeated itself in 42 BC when Brutus attacked the city during the Roman civil wars in order to recruit troops and raise money. Brutus was shocked by the Lycians' suicide and offered his soldiers a reward for each Xanthosian saved. Only 150 citizens were rescued.
