new mexico'nun "socorro" adi verilen, kuş ucmaz kervan gecmez (fakat ne gariptir ki seneler sonra hills have eyes filminde deginilecek sekilde, bir ailenin yasadigi) bir yerinde yapilmıştır üçleme testi.. aslinda atom bombasi "patliyor mu patlamiyor mu" testinden öte bir test degildir. esas test, yani radyoaktivitenin insanlara yapabilecekleri hakkindaki test bundan yaklasik 1 ay sonra, nagazakide ve hirosima'da gerceklestirilecektir..
dedigim gibi radyoaktivite üzerine bilimsel bir test degil, askeri bir testtir.. bomba'nin ne kadar güc cikaracagi, nereye kadar tahrip edecegi bilinmekle beraber, yine de radyoaktivite hakkinda bir bok bilinmediginden, testi gozlemleyen oppenheimer ve generaller bombanin patlatilacagi yerden sadece 10 kilometre geride durmus, daha kücük bilim adamlari ve askerler ve gazeteciler ise 30 kilometre geride durmuslardir..
bomba sabaha karsi bes bucuk gibi patlatilmis, ve bombanin siddetini goren oppenheimer "i am become death, the destroyer of worlds." yani "ben ölüm oldum, dünyalarin yok edicisi" diyerek hindu sari bhagavad gita'in kelimelerini kullanmistir..
testin koordinatoru kenneth bainbridge'de "now we are all sons of bitches." yani "simdi hepimiz orospu cocuklariyiz" diye eklemistir o son derece resmi ortamda.. bilim adamlari yarattiklari seyden korkmuslar, üretmekten saniyesinde pişman olmuslardir..
ama tabi birlesmis milletler bu bombayi asla siviller üzerinde kullanmayacaktir. almanya gelistirir diye, önceden gelistirilmis caydirici bir silahtir atom bombasi.. en azindan bilim adamlarina soylenen bu olmustur..
her neyse deney sirasinda, ve dahi bomba'nin yapim sirasinda radyoaktivite hakkinda cok az sey bilindiginden bahsetmistik. deneyde olan tüm insanlarin ilerleyen yillarda bir sekilde kanserden ölmeleri de madam curie misali "fizige adanmis bir hayatin kansere yenik düsmesi" özetlenebilir..
deneyde cidden salakliklar yapilmistir.. radyoaktivite'den insanlar camlar arkasinda korunmaya calismis, radyoaktiviteden etkilendigi düsünen erhat cali süpürgesi ile süpürülmüş, patlamadan sadece bir iki hafta sonra sifir noktasi kontrol edilmis, radyoaktif artiklar eller ile tasinmistir.. tamam belki çernobilde reaktoru kapamaya calisan insanlar kadar zarar gormemistir bu tayfa ama yine de boyle büyük beyinler, kendi ürettikleri hadise ile zehirlenmislerdir nihayetinde..
hoş los alamos'da proje bitimi sirasinda eglenirken, sampanyalar içip davullar calarken, dünyanin baska bir yerinde insanlar, cocuklar, balikcilar ve kediler ürettikleri bomba ile yok oluyordu ama dediim gibi onlar ürettikleri seyin sadece caydirici olarak kullanilacagini düsünüyordu..
ama olaydan sonra oppenheimer asla kendisine gelememis, bilimi de birakmistir bir sekilde. "insanoglunun bulduklari, insanogluna zarar vermekten baska bir işe yaramamistir ve yaramayacaktir" gibi bir sozu de vardir hatta.
