Az önce kurban etlerini kavururken ufak çaplı bir yangına neden oldum evde. sular falan atıldı ocağa bir panik bir deliriş.. aklıma geçen gün okuduğum bir yangın hikayesi geldi.. 1717 de çıkan büyük, kos kocaman istanbul yangını
bu büyük yangin avrupanin veyahut amerikanin her hangi bir ilinde ilcesinde ciksa idi 2 senede bir filmi cekilecek, kitaplarca anlatilacak, daga tasa yazilacak bir yangindir.. kapsami dahilinde ben okudugum izledigim eserlerde boylesini gormedim..
yangin 1130 hicri yani 1717 rumi yilinin kanunusanisinde yani ocak ayinda tüfakhaneye yakin bir yahudi evinde cikmisti.. cibali iskelesinden ayakapi arasinda tekmili birden sultanimizin ispanyadan getirdigi yahudiler oturuyordu o zamanlar.. (boyle sultanimiz diince cok garip oluorum) neyse o evlerden sicrayan kivilcimlar kale surlarini tutusturmus, tütün inhisari nin bulundugu ortamlari cehenneme cevirmisti.. oradan üskübi mahallesinden kücükpazar a dogru ilerlemeye baslamis donemin tulumbacilari "aman yarappi aman yarappi" diye kacisip 3 kulvallah 1 elham okumaktan baska bir sey yapamaz olmuslardi..
yüzlerce yeniceri ellerinde kovalarla bir oraya bir buraya kosturuyordu, sadrazam da olay yerine intikal etmis ekiplere "olay nasil cikmis? vay vay vay deme ya!" gimi sualler soruyordu. yangin 4-5 kola kadar ayrilmis kücükpazar tarafina ilerleyen kisim suleymaniye civarina donmustu..
simdi buraya kadar sikko bir yangin hikayesi olsa da bundan sonrasi filmlere senlik..
cibalide eskiden istanbulun en büyük timarhanesi varmis dosltarim.. işte yangin birden cikinca deliler timarhaneden gecmis saga sola saldirir olmuslar.. o zamanlar timarhanelerde tutulan delilerin oyle depresyondur manik depresyondur ne bileyim efendim borderline dir olmadiklarindan, bildiin zir deli olduklarindan bu manyak kitle saga sola hatta yanginin icine atlamistir..
fakat ortacag timarhanelerinde bir de "zirdeliler" bölümü oldugu ve onlarin da zincire vurulu oldugundan disardan analarin "ya yavrucaklar yanicak icerde" cigliklari icinde yeniceriler bi care duruyorlardi.. onlari kurtarmaya kimse cesaret edemiyordu.. delilerin bulundugu hücreye ates yaklastikca telas artiyordu. artik goz gore gore yanacaklardi. cok gecmeden ates o hücrelere de gecmis, yüzlerce binlerce halk ellerini vura vura timarhanenin disinda izliyordu tüm olanlari..
halk "timarhane yanmasin" diye disaridan bagiriyor ama ates timarhaneyi sarmaliyordu ey ahali! (cok heyecanlandim lan yazarken)
bir yeniceri agasi halkin taskinliklarini bastirmak istemisti fakat attigi nara bogazini tikamisti:
-zirdelilerin zincire vuruldugu bina kurtarilamaz. canlari kurtaralim.. diye bagirmisti.. timarhanedeki az deliler halkin yardimi ile kurtarilmisti ki bu kurtarilan deliler saskin saskin etrafa bakinirken zirdelilerin oldugu taraftaki camlar bir bir patlamaya baslamis icerden cigliklar yükselmeye baslamisti..
pencerelerden evvela siyah dumanlar sonrasinda kizil alevler cikiyor icerden tüyler ürpetici feryadlar geliyordu.. korkunc sesler bir canavar inleyisini andiriyordu.. amansiz yangin ejderasi bununla da kalmamis cati bir anda iskelet haline gelmisti.. bina catirdayarak büyük bir gürültü halinde cokmeye basladi. sesler bir inleyis halinde duyuluyordu.
yangin sondugunde enkaz altinda kalan kül tabakasi yaklasik 120 zir deliye mezar olmustu..
hadise budur abi.. bunun daha azina bin tane film cekiyor gavur. biz elimizdekilerin kiymetini bilmiyoruz..
